ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΜΕΡΟΣ 2)

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗ ΚΑΙ Η ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΤΟΥ 1893

                     

            Από το 1871 και για μια περίοδο 20 περίπου ετών, η Ελλάδα  στρέφεται για μία ακόμα φορά στην ιστορία της στον εξωτερικό δανεισμό, για την κάλυψη των αναγκών της.

   

         Πιο αναλυτικά την περίοδο αυτή έχουμε τη σύναψη δανείων ύψους 643.000.000 φρ. (ονομαστικού κεφαλαίου) από τα οποία τα 463.000.000 φρ.  έλαβε το ελληνικό κράτος ήτοι  το 72.1 %. Μάλιστα το πρώτο δάνειο της περιόδου  ύψους 60.000.000 φρ.  υπογράφθηκε στις 4 Ιανουαρίου του 1879 από τον Αλέξανδρο  Κουμουνδούρο πρωθυπουργό της Ελλάδος. Το ποσό που συγκεντρώθηκε ήταν 44.000.000 φρ.  και δανειστές ήταν  το Compotoir d’ Escompte de  Paris και ο Ανδρέας Συγγρός.

Αν συνυπολογίσουμε τα δάνεια της «ανεξαρτησίας» το ελληνικό εξωτερικό χρέος το 1893 έφθανε τα 585.400.000 φρ. , δηλαδή όλη αυτή την περίοδο το ελληνικό κράτος  πλήρωνε τόκους ενώ το κεφάλαιο αυξανόταν! Το κακό δεν σταματάει εδώ, αφού το εσωτερικό δημόσιο χρέος² έφθανε τα 66.400.000 δρχ. ενώ το κυμαινόμενο 102.000.000 δρχ. Συνολικά το δημόσιο χρέος  άγγιζε το ποσό των 689.800.000 φρ.³

       

         Δυστυχώς τα ποσά που δανείσθηκαν στην Ελλάδα ούτε αυτή τη φορά χρησιμοποιήθηκαν με σύνεση, μόνο το 6,24% (46.000.000 δρχ.) επενδύθηκαν σε παραγωγικούς στόχους. Έτσι χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία να ορθοποδήσει οικονομικά η χώρα και να αποφύγει μια διαφαινόμενη πτώχευση, στην οποία τελικά οδηγήθηκε το 1893 αλλά και στο αποτέλεσμα αυτής, τον καταστροφικό για τα εθνικά και οικονομικά συμφέροντα της χώρας, πόλεμο του 1897.

            Φυσικά δεν ευθύνονται εξολοκλήρου οι δανειστές γι’ αυτή τη κατάσταση, αλλά και μια σειρά λανθασμένων πολιτικών-τρόπου ζωής από πλευράς Ελλήνων πολιτικών σε συνδυασμό με την αλλαγή των γεωπολιτικών συμφερόντων στην περιοχή.

            Η νέα αυτή περίοδος δανεισμού συνδέεται με την πλήρη υποταγή της Ελλάδος στη θέληση της Αγγλίας, καθώς και την άνοδο της Γερμανίας του Βίσμαρκ. Η Γερμανία κατάφερε να υποσκελίσει τις Γαλλία και Αυστρία αυξάνοντας την επιρροή της στην περιοχή, ακολουθώντας πολύπλευρη πολιτική για να το επιτύχει. Στο εσωτερικό της χώρας δημιουργούνται δύο κόμματα, το τρικουπικό-φιλοαγγλικό  και το δεληγιαννικό-φιλογερμανικό που αντικατοπτρίζουν τη διαμάχη που μαίνεται σε όλους τους τομείς μεταξύ τις ανερχόμενης Γερμανίας με την βρετανική αυτοκρατορία. Η γερμανική πολιτική επιδιώκει να εξουδετερώσει το «αγγλικό» κόμμα με τον έλεγχο της βασιλικής οικογένειας και την αγορά μεγάλου μέρους των ομολόγων των εξωτερικών δανείων. Έχοντας στην κατοχή της τα ομόλογα απαιτεί την πληρωμή των τοκοχρεωλυσίων σε περίπτωση που ο Τρικούπης δεν συμμορφωθεί με τις επιταγές της. Ο όχι άμοιρος ευθυνών για την κατάσταση της χώρας, Τρικούπης δεν  δέχεται τον εκβιασμό και αναγκάζεται να ζητήσει επαναδιαπραγμάτευση του χρέους της Ελλάδος με σκοπό την αναδιάρθρωσή των τοκοχρεωλυσίων. Μέχρι να επέλθει ο διακανονισμός αναστέλλεται το 70% των πληρωμών προς τους δανειστές με ψήφιση των νόμων της 9_ης και 10_ης Δεκεμβρίου 1893. Οι χειρισμοί αυτοί είχαν ως αποτέλεσμα την πτώχευση του ελληνικού κράτους το 1893.

            Αναφέρεται ως συνυπεύθυνος ο Τρικούπης διότι την περίοδο αυτή έχει διατελέσει 6 φορές πρωθυπουργός της Ελλάδος, κάτι τέτοιο σημαίνει, πρώτον ότι γνωρίζει τα οικονομικά προβλήματα της χώρας και δεύτερον ότι ήταν ο ίδιος που υπέγραφε για τη σύναψη των δανείων αντί να αλλάξει πολιτική και να μειώσει τις δανειακές υποχρεώσεις. Αν και πολλοί εκθειάζουν το εκσυγχρονιστικό του πρόγραμμα με τα τεράστια δημόσια έργα για την εποχή, η αλήθεια είναι διαφορετική. Τα ποσά που επενδύθηκαν ήταν μηδαμινά συγκριτικά με αυτά που δανείσθηκε το κράτος, σίγουρα αυτά που επένδυσε ο Τρικούπης ήταν μεγαλύτερα από τα ποσά που επένδυσαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις( το 1882-1884 δαπάνησε για την κατασκευή δρόμων όσα χρήματα είχαν δαπανηθεί τα τελευταία 15 χρόνια). Παρόλα αυτά η πολιτική του χαρακτηρίζεται από φαυλότητα και φαυλοκρατία, τα έργα που του αποδίδουν αποτέλεσαν το μέσο για τη δημιουργία σκανδάλων και τον πλουτισμό, που ξεπερνούσε το νόμιμο κέρδος, των «χρυσοκάνθαρων». Αυτοί ίδρυσαν επιχειρήσεις που αναλάμβαναν τα δημόσια έργα με σκοπό την απομύζηση κρατικών κεφαλαίων, χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη σωστή διεκπεραίωση των έργων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ελληνικές σιδηροδρομικές γραμμές, στις οποίες το πλάτος της ράγας ήταν μικρότερο από το πλάτος των ευρωπαϊκών, με αποτέλεσμα το εθνικό δίκτυο να μη μπορεί να συνδεθεί με τα ευρωπαϊκό. Άλλωστε την εποχή που άρχισαν τα έργα υποδομής, η οικονομία της χώρας δεν ήταν σε θέση να επωφεληθεί, αφού η υπερχρέωση του δημόσιου ταμείου είχε φθάσει σε δυσθεώρητα ύψη.

            Ο Τρικούπης δανείζεται για να ισοσκελίσει τον κρατικό προϋπολογισμό, με κατάληξη να αυξάνονται και το κεφάλαιο και οι τόκοι. Η πολιτική του οδήγησε στη διαφαινόμενη πτώχευση το 1893, απόρροια της πτώχευσης ήταν ο πόλεμος του 1897. Ολόκληρο το πολιτικό σύστημα οδήγησε το λαό στην επιθυμία του πολέμου ενάντια στην Τουρκία, σαν εξιλέωση και ελπίδα ότι μέσα από την πτώχευση η Ελλάδα άντλησε δύναμη και βγήκε γρήγορα πιο δυνατή έτοιμη να βαδίσει σε μια νέα εποχή. Χωρίς σταθερή οικονομία και κατάλληλη προετοιμασία η ήττα ήρθε αναπόφευκτα, το χειρότερο όμως ήταν η δυσβάστακτη πολεμική αποζημίωση που κλήθηκε να πληρώσει το ελληνικό κράτος. Η δυσκολία αποπληρωμής της αποζημίωσης ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, για τους δανειστές που επέβαλαν την Ελλάδα σε κατάσταση διεθνούς οικονομικού ελέγχου (Δ.Ο.Ε) και άρχισαν να διαχειρίζονται τους βασικούς οικονομικούς της πόρους. Όπως ήταν αναμενόμενο η διαχείριση των οικονομικών της χώρας, με την εκχώρηση των μονοπωλίων της στους δανειστές, είχε ως πρωταρχικό στόχο την εξυπηρέτηση των δανειστών και δευτερευόντως την αναδιάρθρωση της οικονομίας της Ελλάδος και του κρατικού μηχανισμού.

Δείτε το 1ο μέρος εδώ : http://borningreece.blogspot.co.uk/2012/04/1.html

Αλέξης Κορδώνης